مرکز مبادله ارز و طلا که ابتدا قرار بود چند هفته قبل راه‌اندازی شود، امروز رسماً افتتاح شد تا در گام نخست، کانال جدید بانک مرکزی برای معاملات ارز، سکه و طلا باشد.
دیروز بانک مرکزی در اطلاعیه‌ای از راه‌اندازی این مرکز در ساعت ۱۱ صبح امروز (سه‌شنبه ۲ اسفند) خبر داد و همزمان، بازار متشکل ارزی معاملات خود را در صرافی‌ها متوقف کرد و از صبح امروز نیز تغییراتی در سایت بازار متشکل ارزی رخ داد.
شورای پول و اعتبار در جلسه 11 بهمن امسال، مصوبه پیشین خود در خصوص بازار متشکل معاملات ارزی را اصلاح و آن بازار را در سطح توسعه‌یافته‌ای به عنوان «مرکز مبادله ارز و طلای ایران» ارتقا داد تا در نهایت امروز این مرکز جدید راه‌اندازی شود؛ مرکزی که قرار است قیمت دلار، قیمت یورو و همچنین قیمت سکه و برخی نرخ‌های دیگر نظیر قیمت طلا در آن درج شود اما این‌ها برای فاز اول است و در آینده قرار است به مرکزی بزرگتر و کامل‌تر برای معاملات تبدیل شود.
همزمان با تحولات این روزها در بازار ارز، دیروز سخنگوی بانک مرکزی به برخی اخبار و شایعات درباره برکناری معاون ارزی این بانک واکنش نشان داد و تاکید کرد که «ادعای تغییر معاون ارزی بانک مرکزی، نادرست، غیرواقعی است و تکذیب می‌شود». او گفت: «محمد آرام، معاون ارزی بانک مرکزی، در حال حاضر در حال تدارک راه‌اندازی مرکز مبادله ارز و طلای ایران است.»
محمدرضا فرزین – رئیس کل بانک مرکزی – دیروز از تعیین قیمت ارز و قیمت طلا بر اساس واقعیت‌های اقتصادی کشور با راه‌اندازی مرکز مبادله ارزی خبر داد و گفت: «کلیه نیازهای واقعی کشور در مرکز مبادله ارزی تامین خواهد شد. با تشکیل مرکز مبادله ارزی کشور، نرخ ارز با توجه به منابع، مصارف ارزی و عوامل بنیادین کشف خواهد شد.»
راه‌اندازی این مرکز، در راستای سیاست‌های هفته‌های اخیر بانک مرکزی برای ورود و مداخله در بازار و نرخ‌سازی است. اوایل بهمن فرزین از تاثیرگذاری فضای مجازی بر فضای بازار انتقاد کرده و گفته بود: «منابع ما آزاد شده است و این را نه در حرف، بلکه در عمل خواهید دید. ما در واقعیت ارز را تامین می‌کنیم اما برخی در فضای مجازی عددسازی می‌کنند و می‌گویند بازار آزاد است. ما در بازار آزاد هم ورود می‌کنیم و نرخ‌سازی می‌کنیم.»
همزمان با انتشار خبرهایی از اعطای اختیارات بیشتر و احتمالا بی‌سابقه به بانک مرکزی و رئیس آن، اعلام شده است که با راه‌اندازی مرکز مبادله، نرخ‌های دیگر جنبه غیررسمی خواهند داشت و هر نرخی غیر از آنچه در این مرکز اعلام می‌شود و در نتیجه خرید و فروش در بازار غیررسمی، حکم قاچاق را خواهد داشت.
رئیس کل بانک مرکزی صبح امروز در بخشی از صحبت‌های خود در مراسم رونمایی از مرکز مبادله، برای چندمین‌بار نرخ‌های بازار ارز را غیرواقعی دانست و گفت که «نرخ بازار به دلیل انتظارات تورمی و عوامل مختلفی افزایش دائمی داشته و بیشتر از سایت‌هایی با اهداف خاص نشأت می‌گیرد. باید جایی را درست می‌کردیم که جایگزین بازار آزاد شود و به همین دلیل مرکز مبادله را راه‌اندازی کردیم. فرایند تعیین قیمت در مرکز مبادله بصورت کشف قیمت روزانه است. امروز رشد قابل توجهی در آمار ارز تخصیصی خواهیم داشت.»
بر اساس اطلاعیه‌ای که بانک مرکزی منتشر کرده، مرکز مبادله ارز و طلای ایران، دارای چندین تالار معاملاتی و عرضه ارز و طلا خواهد بود که در مرحله نخست تالار ارز خدماتی و تالار حواله مرکز مبادله ایران در آن گشایش شده و شروع فعالیت خواهد داشت.
اهداف کلان مرکز مبادله ارز و طلای ایران
ایجاد مرجعیت قیمت، افزایش حجم معاملات رسمی و سهولت دسترسی متقاضیان بازار ارز و طلا از مهمترین اهداف کلان مرکز مبادله ارز و طلای ایران است.
این مرکز، همچنین در راستای فعالیت خویش، ابزارسازی و نهادسازی در بازارهای ارز و طلا و تقویت و بهینه‌سازی حداکثری زیرساخت‌های فناوری اطلاعات را دنبال خواهد کرد.
تالار حواله ارزی
منابع لازم ارزی از محل صادرات شرکت‌های صنایع پتروشیمی، مس، معادن، فولاد، پالایش نفت، قیر و سایر صادرکنندگان در تالار حواله ارزی مرکز مبادله ارز و طلای ایران تامین و جهت فروش به واردکنندگان عرضه می شود.
همچنین تامین ارز بابت واردات دارو، لوازم و تجهیزات پزشکی و کالاهای اساسی همچنان با نرخ 28 هزار و 500 تومان بر بستر سامانه نیما کماکان با قوت ادامه خواهد یافت.
تالار ارز خدماتی
با راه اندازی مرکز مبادله ارز و طلای ایران ضمن بازنگری صورت گرفته در سرفصل‌های تخصیص ارز خدماتی، به منظور پاسخگویی به همه نیازهای واقعی ارزی از یک سو و جایگزینی روش‌های نظارت پسینی به جای نظارت پیشینی از سوی دیگر، سرفصل‌های مربوطه با رویکرد تسهیل مقررات توسعه یافتند.
از مهمترین سرفصل‌های بازنگری شده ارز خدماتی در مقررات می‌توان به سرفصل‌های ارز درمانی، ارز دانشجویی، ارز ماموریت، ارز مسافرتی، ارز شرکت‌های هواپیمایی داخلی، ارز شرکت‌های ترانزیت زمینی و دریایی و سایر موارد اشاره داشت.
فرایند تامین ارز در تالار ارز خدماتی
متقاضیان ارز خدماتی با مراجعه به مرکز مبادله ارز و طلای ایران به شرح زیر اقدام به دریافت نیاز واقعی ارزی خود در قالب اسکناس یا حواله ارز می کنند:
متقاضی باید به تارنمای مربوطه مراجعه و نیاز واقعی ارزی خود را ثبت و همچنین اسناد و مدارک مرتبط با هر سرفصل را در سامانه طراحی‌شده جهت بررسی دستگاه اجرایی ذیربط بارگذاری نماید.
اسناد و مدارک مربوطه توسط دستگاه اجرایی ذیربط ملاحظه و بررسی می‌گردد و متقاضی به بانک ملی ایران ارجاع داده می‌شود؛ متقاضیان پس از تایید پرداخت، جهت دریافت حجم ارزی اسکناس یا حواله تاییدشده به شعب منتخب بانک ملی ایران مراجعه می‌کنند و مراتب به طریق مقتضی به ایشان اطلاع‌رسانی می‌شود.
روش کشف نرخ
نرخ معاملات ارزی در مرکز مبادله ارز و طلای ایران در دو تالار نقد و حواله ارز بر مبنای منابع و مصارف ارزی کشور و بر اساس متغیرهای بنیادی اقتصادی کشف و مبنای معاملات فی‌مابین قرار می‌گیرد.
برنامه‌های آتی
توسعه تالارها براساس نیازهای متنوع ارزی، توسعه ابزارهای معاملاتی مبتنی بر ارز و طلا از جمله سلف و سواپ، مرجعیت نرخ به عنوان نرخ مرجع ارز و طلای کشور و توسعه ارتباطات منطقه‌ای و بین‌المللی با بازارهای مالی و ارزی منطقه‌ای و جهانی، از مهمترین برنامه‌های آتی مرکز مبادله ارز و طلای ایران است.
نخستین قیمت‌های اعلامی
در حالی که تابلوی بازار متشکل ارزی صبح امروز بر روی نرخ‌های 44 هزار و 760 تومان برای آخرین نرخ دلار و 45 هزار و 207 تومان برای آخرین نرخ صرافی‌ها بسته شده بود، حدود ساعت 13:00 امروز یعنی دو ساعت پس از اعلام رونمایی از بازار مبادله ارز و طلا، با دو نرخ جدید و بسیار پایین‌تر باز شد.
بر این اساس، یک تابلو مربوط به قیمت دلار با عنوان «دلار اسکناس» است که نرخ 415,490 ریال (41 هزار و 549 تومان) را درج کرده است و در تابلوی دیگر، قیمت دلار با عنوان «دلار حواله» درج شده که مبلغ 361,300 ریال (36 هزار و 130 تومان) را نشان می‌دهد.
