یک کارشناس اقتصادی در گفتگو با تجارت‌نیوز، با توضیح سازوکار سامانه مودیان مالیاتی، به بررسی جنبه‌های مثبت و منفی این طرح پرداخت.
به گزارش تابان گوهر نفیس به نقل از تجارت‌نیوز، نظام مالیاتی ایران همواره با مشکلات متعددی مواجه بوده است؛ حفره‌های قانونی متعدد در این نظام و عوامل دیگری از جمله زیرساخت‌های ناکافی، باعث شده‌اند که فرارهای مالیاتی در سال‌های اخیر به مشکلی اساسی در اقتصاد ایران و نظام مالیاتی آن تبدیل شوند.
این مشکلات در نهایت سبب شدند که سازمان امور مالیاتی و مجلس شورای اسلامی قانون پایانه‌های فروشگاهی را تصویب و سامانه مودیان مالیاتی را راه‌اندازی کنند؛ سامانه‌ای که ماهیت آن و نحوه اجرای آن همواره در میان کارشناسان موافقان و مخالفانی داشته است.
تجارت‌نیوز برای بررسی سامانه مودیان و نقاط مثبت و منفی آن با محمدتقی فیاضی، کارشناس اقتصادی به گفتگو پرداخت.
سامانه مودیان مالیاتی چیست؟
فیاضی در ابتدا توضیح داد که مبنای طرح سامانه مودیان، ماده 169 مکرر قانون مالیات‌های مستقیم است که بر اساس آن « به‌منظور شفافیت فعالیت‌های اقتصادی و استقرار نظام یکپارچه اطلاعات مالیاتی، پایگاه اطلاعات هویتی، عملکردی و دارایی مؤدیان مالیاتی شامل مواردی نظیر اطلاعات مالی، پولی و اعتباری، معاملاتی، سرمایه‌ای و ملکی اشخاص حقیقی و حقوقی در سازمان امور مالیاتی کشور ایجاد می‌شود.»
شفافیت و جلوگیری از فرار مالیاتی؛ اولویت‌های سامانه مودیان
وی در ادامه تصریح کرد: «دولت به زعم خود، از اجرای این طرح دو هدف اساسی دارد. اولین هدف جلوگیری از فرار مالیاتی است که با توجه به حجم اقتصاد زیرزمینی، فرارهای مالیاتی قابل توجهی وجود دارد و با توجه به اینکه کشور مدت‌هاست که درگیر تحریم است، اهمیت و نقش مالیات در درآمدهای عمومی بودجه دولت، پررنگ‌تر از قبل شده است. بنابراین دولت به دنبال این است که از طریق ایجاد این سامانه بتواند سر و شکل مشخصی به وضعیت مالیات‌ها بدهد و درآمد خود از این محل را بالا ببرد.»
این کارشناس اقتصادی، شفافیت را دیگر نکته مثبت سامانه مودیان دانست و گفت: «در این سامانه نوع فعالیت‌های اشخاص حقیقی و حقوقی، دارایی‌های مالی و غیرمالی آنها و برخی دیگر از موارد مشخص و سپس مالیاتی که به آنها تعلق می‌گیرد نیز از طرف دولت اخذ می‌شود.»
کاهش فساد با سامانه مودیان
فیاضی در ادامه با اشاره به اینکه این طرح جدا از شفافیت و فرار مالیاتی، مزایای دیگری هم دارد، اظهار کرد: «فساد در این زمینه بسیار زیاد است و با کاهش دخالت انسان در این فرآیند، احتمال فساد نیز کم می‌شود. این فساد یا از سوی ممیزان مالیاتی در مراحل مختلف اخذ مالیات انجام می‌شود و یا حتی بازنشستگان این سازمان از طریق خللی که در قوانین وجود دارد و مشورت‌ها و بده-بستان با مودیان، درگیر این فساد می‌شوند.»
افشای اطلاعات؛ مهم‌ترین خطر سامانه مودیان
فیاضی در ادامه این گفتگو به مشکلات این سامانه اشاره و تاکید کرد که این مشکلات به دو دسته تقسیم می‌شوند. وی توضیح داد: «بخش اول مشکلات فنی و نرم‌افزاری هستند که البته ممکن است در آینده رفع شوند اما با توجه به اتفاقاتی که در چند سال اخیر رخ داده، شاید مهم‌ترین خطری که متوجه این سامانه است، افشای اطلاعات باشد. به هر حال قرار است که سامانه مودیان به سامانه‌های متعدد دیگری از جمله ثبت احوال و بانک‌ها وصل شود و با تجمیع اطلاعات اشخاص حقیقی و حقوقی، افشای این اطلاعات می‌تواند ضرر و زیان‌های بسیاری ایجاد کند.
لزوم شفافیت مالیاتی دولت
این کارشناس در ادامه به بخش دوم مشکلات این سامانه پرداخت و تصریح کرد: «در این طرح روی موضوع شفافیت بسیار مانور داده شده اما این شفافیت باید از دولت شروع شود. عملکرد دولت در زمینه مالیات‌ستانی در دسته محرمانه و فوق محرمانه قرار می‌گیرد. اما مگر می‌شود دولت از مردم مالیات بگیرد و سپس درباره عملکرد مالیات‌ستانی خود پاسخگو نباشد؟»
وی در ادامه افزود: «در طرف مقابل فرار مالیاتی، بحث عدالت مالیاتی قرار می‌گیرد، یعنی نظامی که برای اخذ مالیات طراحی می‌شود باید عادلانه باشد اما مواجه شدن با شرکت‌ها و سازمان‌های دولتی زیان‌ده، عدالت مالیاتی را زیر سوال می‌برد. زیرا این شرکت‌های زیان‌ده مالیات نمی‌دهند، فعالیت شفافی ندارند و با دسترسی به منابعی زیان می‌کنند که شرکت‌های دیگر می‌توانستند با استفاده از این منابع سود کنند.»
فیاضی در پایان خاطرنشان کرد: «از سوی دیگر، به شرکت‌هایی که حساب و کتاب روشنی دارند و فعالیت آنها شفاف است، فشارهای مضاعف وارد شده و آنها باید هزینه فقدان پرداخت مالیات در بخش‌های دیگر را بپردازند.»
