در صنعت جواهرسازی، از انواع سنگ‌های قیمتی و فلزات گران‌بها مانند طلا و نقره استفاده می‌شود. برلیان، که همان الماس با تراش‌های خاص است، به همراه این فلزات به‌کار می‌رود. اما تفاوت اصلی میان طلا و برلیان چیست؟ و کدام‌یک ارزش بیشتری دارد؟ در این مقاله به بررسی تفاوت‌های کلیدی میان این دو عنصر می‌پردازیم.
پیش از بررسی برلیان، ابتدا باید با الماس آشنا شویم. الماس یکی از کمیاب‌ترین و گران‌بهاترین مواد معدنی جهان است که از تبلور کربن خالص تشکیل می‌شود. این ماده به دلیل سختی فوق‌العاده‌اش، که برش آن را دشوار می‌کند، به عنوان سخت‌ترین ماده طبیعی شناخته می‌شود.
الماس به دلیل قابلیت بالای انعکاس نور، درخشش خیره‌کننده‌ای دارد و به همین دلیل در صنعت جواهرسازی به عنوان یکی از زیباترین سنگ‌ها شناخته می‌شود. با این حال، کاربرد الماس فراتر از جواهرسازی است؛ به دلیل استحکام و مقاومت بالای آن، در صنایع دیگر نیز به‌طور گسترده استفاده می‌شود و به عنوان یکی از پرمصرف‌ترین مواد معدنی دنیا به شمار می‌رود.
پیش از آنکه به تفاوت بین طلا و برلیان بپردازیم، بهتر است ابتدا با مفهوم برلیان آشنا شویم. بسیاری از افراد به اشتباه تصور می‌کنند که برلیان نوعی سنگ قیمتی است، اما در واقع، برلیان یک سنگ جداگانه نیست؛ بلکه نوعی تراش خاص بر روی الماس است.
برلیان به دلیل برش گرد ۵۸ وجهی که روی آن اعمال می‌شود، درخششی فوق‌العاده دارد که آن را از سایر تراش‌های الماس مانند تراش رز یا پله‌ای متمایز می‌کند. این واژه، که از زبان فرانسوی به معنای «شفاف» و «درخشان» گرفته شده است، به زیبایی و شفافیت بی‌نظیری که الماس پس از این تراش پیدا می‌کند اشاره دارد.
جالب است بدانید که بسیاری از مردم دنیا، برلیان را به عنوان «الماس تراش سوئیسی» می‌شناسند، چرا که این نوع تراش برای اولین بار در سوئیس رایج شد و با همین نام شهرت یافت.
ممکن است بارها شنیده باشید که برلیان همان الماس است یا حتی لوکس‌تر از آن! اما واقعیت این است که برلیان و الماس یکی نیستند. الماس یک سنگ قیمتی است که از دل معدن استخراج می‌شود و به صورت خام سطحی ناهموار دارد. برای اینکه این سنگ به زیبایی مورد نظر برسد، نیاز به تراش دارد.
برلیان در واقع نام یک نوع تراش خاص روی الماس است، که به دلیل تعداد زیاد وجوهش، درخششی فوق‌العاده ایجاد می‌کند. بنابراین، الماس یک سنگ است و برلیان یک روش خاص تراش الماس؛ نه چیزی بیشتر!
با توجه به آشنایی کامل ایرانیان با طلا و کاربردهای آن، به‌طور مستقیم به مقایسه این فلز ارزشمند با برلیان می‌پردازیم.
اولین تفاوت اصلی میان طلا و برلیان در نوع متریال آن‌هاست. طلا یک فلز گران‌بهاست که به تنهایی در ساخت انواع زیورآلات مورد استفاده قرار می‌گیرد، در حالی که برلیان، به‌عنوان یک سنگ قیمتی، به تنهایی نمی‌تواند برای ساخت جواهرات استفاده شود و همواره باید در کنار فلزاتی مثل طلا یا نقره قرار گیرد.
بنابراین، اگرچه هر دو برای ساخت جواهرات به کار می‌روند، اما طلا قابلیت استفاده به‌تنهایی را دارد، در حالی که برلیان نیاز به ترکیب با فلزات دارد. این امر به‌وضوح در ویترین‌های طلافروشی‌ها قابل مشاهده است، جایی که انواع زیورآلات طلایی بدون سنگ همواره جذابیت خود را دارند.
برای درک بهتر تفاوت‌های میان طلا و برلیان، نیاز به مقایسه‌ای جامع و دقیق داریم. در ادامه به بررسی مهم‌ترین تفاوت‌های آن‌ها می‌پردازیم:
ساختار این دو ماده به‌شدت متفاوت است. برلیان، نوعی تراش از سنگ قیمتی الماس است که طی میلیون‌ها سال از تبلور کربن ایجاد شده است. در مقابل، طلا یکی از فلزات باارزش است که در نتیجه پدیده‌های نجومی نظیر برخورد ستاره‌های نوترونی و ابرنواخترها شکل گرفته است. در حالی که ساخت طلا در طبیعت ممکن نیست و در آزمایشگاه هم تولید نمی‌شود، امروزه الماس‌های مصنوعی با استفاده از تکنولوژی‌هایی مانند HPHT و CVD تولید می‌شوند.
طلا معمولاً در رنگ‌های زرد، سفید و رزگلد یافت می‌شود. ترکیب فلزات مختلف مثل نقره، مس و روی با طلا، باعث ایجاد تنوع رنگ در طلاهای مختلف می‌شود. به عنوان مثال، طلای 18 عیار 75 درصد طلا و 25 درصد فلزات دیگر را شامل می‌شود که تغییر نسبت این فلزات رنگ طلا را تغییر می‌دهد.
اما برلیان، که تراش گرد و درخشانی از الماس است، در رنگ‌های کمیاب‌تری مثل صورتی، زرد، آبی، سبز و حتی قهوه‌ای وجود دارد. البته الماس‌های بی‌رنگ و شفاف بیشتر رایج هستند و الماس‌های رنگی نادرتر و گران‌ترند. بنابراین از نظر تنوع رنگ، برلیان گزینه‌های بیشتری نسبت به طلا دارد.
قیمت طلا براساس وزن و عیار آن تعیین می‌شود و همواره به‌عنوان فلزی باارزش شناخته می‌شود. در مقابل، قیمت برلیان یا همان الماس تراش‌خورده به عوامل مختلفی نظیر وزن، رنگ، شفافیت و نوع برش بستگی دارد. به دلیل نادر بودن برلیان‌های باکیفیت و فاکتورهای متعدد در تعیین ارزش آن‌ها، برلیان‌ها اغلب از طلا گران‌تر هستند.
با این حال، باید توجه داشت که همه برلیان‌ها گران‌تر از طلا نیستند. الماس‌های مصنوعی یا برلیان‌های با کیفیت پایین‌تر می‌توانند قیمت کمتری از برخی انواع طلا داشته باشند. همچنین، برلیان‌هایی با تراش سوئیسی به دلیل دقت و زیبایی بیشتر، اغلب گران‌تر از سایر تراش‌ها محسوب می‌شوند.
اگرچه تصور غالب این است که طلا و برلیان تنها برای ساخت جواهرات گران‌بها به‌کار می‌روند، اما هر کدام کاربردهای متنوع دیگری نیز دارند.
کاربردهای مهم طلا (علاوه بر جواهرسازی):
کاربردهای مهم الماس:
در این میان، لازم به ذکر است که طلای مورد استفاده در صنایع مختلف همواره از نوع اصلی است و چیزی به‌نام طلای مصنوعی وجود ندارد. اما در مقابل، الماس‌های مورد استفاده در صنایع اغلب از نوع مصنوعی بوده و تنها در موارد خاصی از الماس طبیعی استفاده می‌شود.
در عین حال، برلیان (الماس با تراش ۵۸ وجهی) به‌دلیل ظاهر زیبایش منحصراً برای جواهرسازی به‌کار می‌رود. این تفاوت کاربردها نشان می‌دهد که طلا به‌مراتب گسترده‌تر از برلیان در صنایع مختلف استفاده می‌شود.
پیچیدگی در تراش طلا و برلیان
تراش الماس به برلیان فرآیندی بسیار حساس است که نیازمند دستگاه‌های پیشرفته‌ای همچون لیزر و واترجت می‌باشد. این فرآیند باید با دقت انجام شود؛ زیرا هر اشتباه ممکن است باعث از دست رفتن بخشی از سنگ شود و قطعات خرد شده دیگر قابل استفاده نباشند.
از سوی دیگر، طلا انعطاف‌پذیرتر است. حتی خرده‌های بسیار کوچک طلا نیز می‌توانند دوباره ذوب شده و به قطعات جدید جواهر تبدیل شوند. این ویژگی طلا باعث می‌شود تا در صورت خطا در ساخت جواهرات، خسارت کمتری وارد شود. بنابراین جواهرسازها هنگام تراش دادن برلیان باید با دقت و مهارت بیشتری عمل کنند تا سنگ‌های گران‌بها از بین نروند.
در پایان، طلا و برلیان هر دو جایگاه ویژه‌ای در دنیای جواهرسازی دارند، اما ارزش و کاربردهای آن‌ها فراتر از ظاهر براق و جذابشان است. طلا به‌عنوان فلزی بادوام و انعطاف‌پذیر در صنایع مختلف کاربردهای گسترده‌ای دارد، در حالی که برلیان، با درخششی خیره‌کننده و ظرافتی بی‌نظیر، نماد زیبایی و شکوه است. با این حال، تفاوت‌های کلیدی آن‌ها در ساختار، قیمت، و کاربرد، نشان می‌دهد که هر کدام داستان منحصربه‌فردی برای روایت دارند. در نهایت، انتخاب بین این دو عنصر نه‌تنها به زیبایی، بلکه به نیاز و ارزش‌گذاری شخصی برمی‌گردد.
