شمش طلا؛ یک کالا سرمایه گذاری یا یک هدف سرقت در صنعت سینما؟ احتمالاً دیده‌اید که در بیشتر فیلم‌های سینمایی با موضوع سرقت، از شمش‌های طلا استفاده می‌کنند. حال اینکه این شمش‌ها نمایانگر حجم بالایی از طلا با خلوص بالا را نمایش می‌دهد. اما چیزی که اینجا مورد بحث است، بیشتر استفاده از شمش طلا به عنوان کالای سرمایه گذاری است. اما ابتدا باید بدانیم که شمش طلا چیست و کاربرد آن به چه صورت است. پس با ما همراه باشید تا هر آنچه که در مورد شمش طلا لازم است را بدانید.
شمش طلا (به انگلیسی Gold Bar) در حقیقت همان طلای خامی است که دارای حداقل عیار 995 و حداکثر 999،99 می‌باشد. نکته مهمی که در شمش بسیار مهم است عیار آن می‌باشد. هرچه عیار شمش بالاتر باشد ارزش آن نیز بیشتر می‌شود. البته برای آنکه شمش با عیار بالا تولید شود نیازمند دستگاه‌ها و تکنولوژی پیشرفته تری است. انحصار این دستگاه‌ها و فناوری‌ها صرفاً در اختیار چند شرکت معتبر و مطرح می‌باشد که در اختیار دیگر کشورها قرار نمی‌دهند. در ایران نیز چند شرکت معتبر و خاص تحت نظارت اتحادیه طلا و بانک مرکزی اقدام به تولید شمش‌های طلا با خلوص 995 می‌کنند. شمش‌های طلا می‌توانند به عنوان ارز قانونی در ذخایر بانک‌های مرکزی قرار گیرند یا برای محافظ از اثرات تورمی توسط سرمایه گذاران نهادی استفاده شوند.
از مجموع طلای استخراج شده در جهان، تقریباً 20 درصد آن در بانک‌ها ذخیره می‌شود. طلای ذخیره شده در بانک‌ها به صورت شمش می‌باشد که برای تسویه بدهی بین المللی یا تحریک اقتصاد به صورت وام طلا استفاده می‌شود. بانک‌های مرکزی شمش‌های طلا را با نرخ 1 درصد به صورت وام به بانک شمش می‌دهد تا به جمع آوری پول کمک کند. فعالیت بانک‌های شمش در بازار فلزات گران بها می‌باشد. این فعالیت‌ها شامل مدیریت ریسک، تجارت، واسطه گری بین وام گیرنده و وام دهنده، تسویه حساب، پوشش ریسک و خزانه داری می‌باشند.
شمش‌های طلا دارای وزن‌های مختلف می‌باشند و در ابعاد و اندازه‌های مختلف تولید می‌شوند. با توجه به تقاضای بازار، هر شرکت اقدام به تولید شمش طلا با وزن مشخص می‌کند تا به بازار عرضه کند. وزن شمش‌های طلا با توجه به کارایی که دارند انتخاب می‌شود. معمولاً از شمش‌های گرمی برای هدیه دادن، از شمش‌های یک کیلوگرمی برای سرمایه گذاری و برای صادرات از شمش‌های 12 کیلوگرمی استفاده می‌شود. بانک مرکزی ایران نیز شمش‌های طلای 12 کیلوگرمی وارد می‌کند، که مقدار زیادی از این طلا در اختیار سازندگان طلا و جواهر برای ساخت مصنوعات طلا قرار می‌گیرد.
در سال 2005 بزرگ‌ترین شمش طلا متعلق به موزه توی رونمایی شد. این شمش طلا دارای 250 کیلوگرم وزن و ابعاد 45،5 سانتی تر در 22،5 سانتی متر در 17 سانتی متر است. این شمش طلا با این وزن و اندازه قابل مقایسه با هیچ شمش طلای دیگر در جهان نمی‌باشد. هم اکنون این شمش طلا در استان شیزوئوکا ژاپن در موزه توی قرار دارد.
شمش‌های طلا توسط کارخانه‌های مختلفی تولید می‌شوند که کارخانه‌های استرالیا، سوئیس، انگلیس و امارات از معروفترین آن‌ها هستند. همه این کارخانه‌ها شمش‌ها را با کیفیتی مشابه تولید می‌کنند و تقریباً هیچ مزیت خاصی نسبت به یکدیگر ندارند اما از نظر بازاریابی و معروفیت، شرکت‌های سوئیسی پیشرو هستند. به دلیل تقاضای بالا بازار جهانی، قیمت شمش‌های طلای سوئیسی نسبت به دیگر شمش‌ها بالاتر است. در ایران نیز کارخانه‌ها شمش‌های زیبایی می‌سازند که طرح‌های زیبایی بر روی آن حک شده است و به مرور بر ارزش آن افزوده می‌شود. به این شمش‌ها مدالیون گفته می‌شود. پارسیس گلد، خانه سکه ایران و ایران شمس سه کارخانه معروف تولید شمش طلا در ایران می‌باشند. در ادامه نیز چند برند معروف شمش طلا را معرفی می‌کنیم.
بر روی تمامی شمش‌های طلای اصل علائمی وجود دارند که شرکت‌های سازنده موظف‌اند در هنگام تولید بر روی آن حک کنند تا از ساخت و فروش شمش‌های تقلبی جلوگیری شود. قالب‌های شمش‌های طلا باید جوری طراحی شود که هنگامی که طلای ذوب شده در آن ریخته می‌شود این علائم بر روی آن حک شود این علائم عبارت‌اند از:
عیار شمش‌های طلا باید بر روی آن حک شود که معمولاً عدد 999 می‌باشد.
وزن هر شمش باید به صورت دقیق بر روی آن حک شده باشد به طوریکه وزن آن را اگر با ترازوهای دقیق و حساس طلافروشان وزن کنیم عددی نشان داده شده با عدد حک شده بر روی شمش‌های طلا برابر باشد.
به طور کلی هر شمش طلا یا هر یک از مصنوعات طلا باید دارای کد شناسایی باشد. این کد توسط آزمایشگاه‌های ری گیری زیر نظر اتحادیه طلا و جواهر هر کشور برای شمش‌ها و مصنوعات طلا در نظر گرفته می‌شود و کد مربوطه بر آن انگ زده می‌شود. این را نیز توجه کنید که از کدهای باطل شده بر روی شمش‌ها استفاده نشده باشد.
هر کالا و محصول با کیفیت و اصیل دارای نام کارخانه سازنده و آرم آن می‌باشد. شمش‌های طلا هم از این قضیه مستثنی نیستند و باید بر روی شمش‌های طلا و آرم کارخانه سازنده حک شده باشد.
عیار شمش‌های طلا 24 می‌باشد که بر روی آن‌ها عدد 995 تا 999 حک شده است. عیار 24 دارای خلوص 1000 بسیار نرم است و به صورت وکیوم است و بیشتر برای هدیه دادن استفاده می‌شود. برای ساخت شمش‌های طلا مقدار بسیار ناچیزی فلزات دیگر به آن اضافه می‌شود. برای همین بر روی شمش‌های طلا با وزن‌های مختلف عدد 995 تا 999 حک شده است.
برای آشنایی با این اصطلاح لازم است یک‌بار دیگر مطالب را یادآوری کنیم. همانطور که گفتیم طلا فلزی بسیار نرم است و برای اینکه بتواند ساختار خود را حفظ کند به مقداری بسیار ناچیز ناخالصی نیاز دارد. به همین علت طلاهای موجود در ذخایر بانک‌های مرکزی کشور همگی دارای درصد خلوص نزدیک به صد هستند و مقدار آن 9999/99 می‌باشد. این یعنی شمش‌های طلا مقدار چند ده هزارم ناخالصی دارند. بنابراین اصطلاح چهار تا 9 یعنی بعد از ممیز باید تا 4 رقم 9 باشد و نزدیک به صد در صد خلوص طلا می‌باشد.
طلای آبشده دارای تفاوت‌هایی با شمش طلا است که این دو کالا با ارزش را از هم مجزا می‌کند. اولین تفاوت طلای آبشده با شمش طلا در عیار آن است. از آنجایی که طلای آبشده از ذوب مصنوعات طلا درست می‌شود معمولا عیار آن 18 (خلوص 750) می‌باشد اما عیار شمش‌های طلا 24 است.
تفاوت بعدی این است که طلای آب شده فقط در ایران خرید و فروش می‌شود در حالی که خرید و فروش شمش بین المللی است. برای اینکه طلای آبشده گواهی استاندار بین المللی دریافت کند باید عیار آن حداقل 950 باشد.
تفاوت سوم در شکل و اندازه آن می‌باشد. طلای آبشده دارای هیچ قاعده خاصی برای وزن، شکل و اندازه نیست در صورتی که شمش‌های طلا دارای قواعد خاصی برای وزن و شکل خود هستند.
تفاوت آخر در اجرت آن است. شمش‌های طلا دارای اجرت و کارمزد شرکتی می‌باشند در صورتی که طلای آب شده بدون اجرت و کارمزد در بین افراد خرید و فروش می‌شود.
در ایران عموم مردم معمولاً توانایی سرمایه‌گذاری بر روی شمش‌های بزرگ را ندارند. اما شمش‌های چند گرمی نیز در ایران وجود دارند که با طرح‌های زیبا مناسب هدیه دادن می‌باشند. اما مهم این است که در هنگام خرید، به مواردی مهمی همچون عیار تولید، شرکت سازنده، کد شناسایی و … دقت کنید. وسوسه قیمت ارزان‌تر بعضی از افراد و مغازه‌های بی نام نشان نشوید تا با خرید شمش غیر قانونی یا تقلبی به دردسر بیفتید. همچنین در نظر داشته باشید فاکتور طلا خود را پس از خرید شمش طلا از فروشنده دریافت کنید و برای دریافت قیمت طلا نیز می‌توانید به اپلیکیشن اعلام نرخ طلا تابان گوهر مراجعه کنید.
