یکی از اصول اولیه خرید و فروش طلا، تعیین عیار طلا می‌باشد. در حال حاضر تعیین عیار طلا با روش‌ها و دستگاه‌های مختلفی انجام می‌شود. بعضی از این روش‌ها دقیق و استاندارد هستند و بعضی دیگر سطحی و تا حدودی کاربردی می‌باشند. یکی از روش‌های کاربردی تعیین عیار طلا، استفاده از سنگ محک می‌باشد. در این روش می‌توان عیار مصنوعات طلا را تعیین کرد. در ادامه با سنگ محک، روش تعیین عیار طلا و نکات ضروری در استفاده از سنگ محک آشنا می‌شویم.
سنگ محک که با نام سنگ لیدی نیز شناخته می‌شود، وسیله ای برای عیار سنجی و تعیین عیار طلا می‌باشد. رنگ سنگ محک سیاه و جنس آن از کوارتز و سیلیسیم است که شکل‌های متفاوت و مختلفی نیز از این سنگ در بازار وجود دارد. از موارد اصلی استفاده از سنگ محک، برای تشخیص طلا از غیر طلا می‌باشد. (البته امروزه روش تعیین عیار طلا با استفاده از سنگ محک تا حدودی دیگر منسوخ شده است. چرا که علت آن این است که تشخیص عیار طلا از طریق سنگ محک کاملا دقیق نمی‌باشد و با استانداردهای جهانی مطابقت ندارد.)
لازم به ذکر است که استفاده از سنگ محک برای تشخیص طلاهایی که با وزن کم و ورقه نازکی از طلا ساخته شده اند بیشتر کاربرد دارد و برای طلاهای توپر مانند شمش طلا، النگوهای مفتولی و طلای آب شده مورد استفاده قرار نمی‌گیرد. (برای اطلاع از قیمت تابلو آنلاین طلا، می‌توانید به صفحه اسمارت تابان گوهر نفیس مراجعه کنید.)
استفاده از سنگ محک به تنهایی برای تشخیص عیار طلا کافی نیست و باید از اسید نیتریک خالص که به اصطلاح به آن جوهر شوره نیز گفته می‌شود، استفاده کرد. این محلول اسیدی اولین بار توسط زکریای رازی کشف شد و به اسم تیزآب سلطانی نیز شناخته می‌شود.
علت نام گذاری به این اسم به این علت است که این محلول اسیدی برای تشخیص فلزات گران‌بها همچون پلاتین و طلا مورد استفاده قرار می‌گیرد. رنگ زرد و قرمز نیز از رنگ‌های اصلی تیزاب سلطانی می‌باشد. اما کاربرد تیزآب سلطانی چیست؟
این محلول اسیدی از ترکیب کردن اسید هیدروکلریدریک غلیظ با اسید نیتریک به نسبت سه به یک یعنی سه قسمت اسید هیدروکلریدریک غلیظ و یک قسمت اسید نیتریک به دست می‌آید. محلول به دست آمده به قدری خورنده است که قادر است فلزاتی همچون طلا و پلاتین را در خود حل کند. همچنین ناگفته نماند این محلول به مقدار زیاد دودزا نیز می‌باشد.
از کاربرد تیزآب سلطانی می‌توان به تشخیص طلا و تعیین عیار آن اشاره کرد. به همین جهت، عیار و خلوص خود تیزاب هم اهمیت دارد. برای کم یا زیاد کردن خلوص تیزآب سلطانی می‌توان اسیدکلریدریک که به آن جوهر نمک گفته می‌شود را اضافه کرد. برای تشخیص عیارهای متفاوت، فرمول‌های ساخت تیزآب سلطانی تغییر می‌کند و عموماً با جوهر نمک عیار آن کم یا زیاد می‌شود.
تیزآب سلطانی بسیار قوی و خورنده می‌باشد تا حدی که فلز محکم پلاتین را در خود حل می‌کند. بنابراین هنگام استفاده از تیزآب سلطانی بسیار مراقب باشید تا بر روی پوست خود یا وسایل اطراف نریزد. زیرا در صورت بروز این اتفاق، آسیب‌های جدی و جبران ناپذیری وارد می‌شود.
نکته: بهتر است این محلول به صورت روزانه و به مقدار نیاز تهیه گردد و به دور از نور نگه داری شود. همچنین آن را در خانه و در دسترس کودکان یا اشخاصی که آشنایی با این محلول ندارند قرار ندهید. حال که با تیزآب سلطانی آشنا شدید به سراغ موضوع اصلی خود یعنی تشخیص عیار طلا با استفاده از سنگ محک بر می‌گردیم. (برای مشاوره و دریافت قیمت تابلو آنلاین طلا، می‌توانید در صفحه اسمارت با کارشناسان ما در ارتباط باشید.)
برای این کار لازم است در ابتدا طلای مورد نظر را 20 بار بر روی سنگ محک بکشیم. سپس یک قطره از تیزاب سلطانی را بر روی رد بر جای مانده از سنگ محک می‌چکانیم. برای نتیجه گیری بهتر، پیشنهاد می‌شود تیز آب سلطانی به صورت روزانه و به مقدار مورد نیاز تهیه شود. پس از چکاندن یک قطره از تیزاب سلطانی، سه واکنش به وجود می‌آید.
در صورتی که پس از ریختن تیزاب سلطانی هیچ واکنشی مشاهده نشود، بدین معنا است که عیار تیزآب سلطانی همان عیار طلا می‌باشد. بدین معنا که اگر فرمول تهیه تیزاب سلطانی شما برای 18 عیار باشد، بنابراین عیار طلای مورد نظر نیز 18 می‌باشد.
در حالت دیگر، اگر پس از ریختن تیزاب سلطانی، رد طلایی کشیده شده بر روی سنگ کم رنگ شد، نشان دهنده این است که عیار طلای مد نظر از عیار تیزآب مورد استفاده کم تر است. بنابراین برای تشخیص آن باید از تیزاب سلطانی با عیار پایین تر و مناسب عیارهای پایین استفاده کرد. همان‌طور که قبلاً اشاره کردیم برای عیارهای متفاوت، فرمول‌های متفاوتی برای ساخت تیزآب سلطانی وجود دارد. پس پیشنهاد می‌شود هنگام تشخیص عیار طلا، تیزآب‌های سلطانی با عیارهای مختلف در اختیار داشته باشید.
اگر پس از ریختن تیزاب، اثر کشیده شده محو شد، نشان می‌دهد جسم مورد نظر طلا نیست یا درصد بسیار کمی از طلا را دارد. در این صورت برای تشخیص و تعیین دقیق عیار آن، می‌توانید جسم مورد نظر را به آزمایشگاه ری گیری ارسال کنید.
هنگامی که سنگ محک شما از اثرهای کشیده شده بر آن پر شد، برای استفاده مجدد کافی است آن را به این صورت تمیز کنید. بر روی سنگ محک خود تیزآب سلطانی ریخته و سپس بر آن نمک بپاشید و منتظر بمانید. در پایان هم سنگ محک را با آب بشویید. با طی کردن این مراحل سنگ محک شما به صورت کامل تمیز شده و قابلیت استفاده مجدد را دارد. (برای دریافت قیمت تابلو آنلاین طلا نیز می‌توانید در صفحه اسمارت تابان گوهر نفیس فرم پر کنید.)
در آخر باید گفت که طلافروشان هنوز هم از سنگ محک برای تشخیص طلا و تعیین عیار آن استفاده می‌کنند. اما از سنگ محک نمی‌توان به تنهایی استفاده کرد و حتماً باید همراه با آن از تیزآب سلطانی نیز استفاده کرد. در هنگام استفاده از تیزاب سلطانی نیز مراقب خود و اطرافتان باشید.
